Hafta başında Dünya Çocuk Hakları Günü’nü andık hepimiz. Türkiye, çocukların haklarına öncelik veren sözleşmeyi, 1990 yılında imzalamış, 1994 yılında onaylamış ve 1995 yılında ise Resmî Gazete’de yayımlayarak yürürlüğe koymuştur.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edildiği tarih olan 20 Kasım, çocukların haklarını hepimize hatırlatmak için önemli bir tarihtir ve fakat esasında onların haklarının hatırlanması değil her daim zihnimizin bir köşesinde olması dahi yetersizdir. Uygulanmadıktan, çocukların haklarını öncelikli kılmadıktan sonra, sözleşmeyi imzalayan ülkelerden biri olmamız yeterli olmuyor maalesef.
1995 yılında Resmî Gazete’de yayımlanmasının akabinde çocuklar hakları daha çok gözetilen şekilde yaşamlarını sürdüremedikleri de aşikar. Halen içerisinde bulunduğumuz tüm sıkıntılı süreçlerden en çok etkilenen özne yine çocuklar. Savaşlardan, felaketlerden, yoksulluktan, açlıktan, eğitimde fırsat eşitliği olmamasından en çok etkilenenler hep onlar.
Yine de umutla her gün çocukları anmak ve onları daha güzel bir dünyada yaşatmaya çalışmaktan vazgeçmemek adına, haklarının bazılarını bir kez de buradan paylaşalım:
- Her birey on sekiz yaşına kadar çocuk olarak kabul edilir. Her çocuk vazgeçilmez haklara sahiptir.
- Çocuk Hakları, bütün çocuklar içindir. Doğum yerleri, konuştukları dil ne olursa olsun fark etmez. Büyüklerinin inançları ya da görüşleri nedeniyle hiçbir çocuğa ayrım yapılmaz.
- Çocuklarla ilgili bütün yasa ve uygulamaları oluşturanlar, önce çocukların yararını düşünmek zorundadır. Devlet, çocukların koruma ve bakımını üstlenenlerin sorumluluklarını yerine getirmeleri için önlemleri alır ve onların sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerine bakar.
- Yaşamak, her çocuğun temel hakkıdır ve herkesin ilk görevi çocukların yaşamını korumaktır.
- Her çocuk, görüşlerini serbestçe ifade etme, kendisini ilgilendiren her konuda görüşlerinin dikkate alınmasını isteme hakkına sahiptir. Herkesin çocukları dinleme, onların fikirlerini öğrenme ve onlara saygı gösterme sorumluluğu vardır.
- Her çocuğun sağlık hizmetinden yararlanma hakkı vardır. Hastalıklardan korunması devletin ve toplumun güvencesi altında olup çocukların beslenmesine, aşılanmasına, çevrenin temizliğine ve diğer sağlık koşullarına dikkat edilir. Hastalanan çocuklar tedavi edilir.
- Çocuk haklarına uygun olarak kreşler, çocuk yuvaları, yurtlar, okullar, çocuk hastaneleri oluşturulur, bunlar düzenli olarak kontrol edilir.
- Her çocuğun gelişme hakkı ve sağlığı güvence altında olmalıdır. Bu konuda çocukların daha iyi bir yaşam sürdürmeleri için gerektiğinde yardım edilir.
- Her çocuk eğitimini tam yapabilmek için desteklenir ve korunur. İlköğretim parasız ve hiçbir ayrım gözetmeksizin tüm çocuklar için hak ve zorunludur.
- Çocukların okula gitme, oyun oynama hakkı vardır. Onlar yetişkinler gibi çalıştırılamazlar. Çalışmak zorunda kalırlarsa yapacakları iş onların sağlığı ve eğitimleri için sorun oluşturmamalıdır.
- Bütün çocuklar her türlü zararlı maddelere karşı korunur. Bu tür maddeleri üretip çocuklara veren kişiler cezalandırılır.
- Çocukları bedensel ve ruhsal yönden örseleyecek hiçbir yaklaşıma izin verilemez.
- Her çocuğun barış ortamında yaşama ve savaşlardan korunma hakkı vardır. Çocukların askere alınmaması gerekir. Devlet, çocukları silahlı çatışmalardan ve sonuçlarından korumakla sorumludur.
