MHP lideri Devlet Bahçeli, terör örgütü lideri Abdullah Öcalan için "Tecridi kaldırılırsa gelsin TBMM'de DEM Parti Grup Toplantısı'nda konuşsun. Bu dirayeti gösterirse umut hakkının kullanımıyla ilgili yasal düzenlemenin yapılmasının önü de ardına kadar açılsın" ifadelerini kullandı. Peki, Umut hakkı nedir? Umut hakkından kimler yararlanabilir? İşte detaylar...
UMUT HAKKI NEDİR?
Umut hakkı, hapis cezasına mahkum edilenlerin kanunla belirlenen sürelerde iyi halinden dolayı koşullu salıverilmesinin mümkün olup olmadığının değerlendirilmesine denir.
Bu kavram, suçluların cezalarının belirli bir kısmını tamamladıktan sonra, toplum içine yeniden kazandırılmalarını amaçlar.
Umut hakkı, koşullu salıverilme, suçlunun geri kalan cezasını dışarıda tamamlama imkânı sunarak, bireyi yeniden suç işlemekten alıkoymayı ve topluma uyum sağlamasını teşvik eder.
UMUT HAKKINDAN KİMLER YARARLANABİLİR?
Umut hakkı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından şekillendirilmiş bir hukuk ilkesi olup, özellikle ömür boyu hapis cezası alan mahkumlar için geliştirilmiştir. Bu ilkeye göre, mahkumlar yaşam boyu hapis cezası alsalar bile bir gün serbest kalma ihtimaline sahip olmalıdırlar. Umut hakkından faydalanabilecek kişiler genel olarak şu şekilde tanımlanabilir:
Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası Alanlar: Türkiye’de ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına çarptırılan kişiler, cezaevinde belirli bir süre kaldıktan sonra umut hakkı çerçevesinde cezalarının gözden geçirilmesini talep edebilirler. Mahkumun cezaevi süresince sergilediği davranışlar ve topluma geri dönme potansiyeli bu gözden geçirme sürecinde önemli faktörlerdir.
AİHM Kararlarına Tabi Ülkelerdeki Mahkumlar: Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) taraf olan ülkelerde ömür boyu hapis cezası alan mahkumlar, umut hakkından faydalanabilirler. AİHM'in kararları gereği bu kişilerin cezalarının belirli bir süre sonra yeniden değerlendirilmesi zorunludur.
İyi Hal Gösteren Mahkumlar: Umut hakkı, mahkumların iyi hal göstermesi ve rehabilitasyon süreçlerine katılımına dayalıdır. Bu nedenle, cezaevinde olumlu bir gelişim kaydeden mahkumlar, umut hakkından yararlanma olasılığına sahiptir.
Anayasa ve Uluslararası Hukuka Dayalı Taleplerde Bulunanlar: Türkiye'de Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yaparak umut hakkından faydalanma talebinde bulunulabilir. Ayrıca, AİHM'e bireysel başvuru yaparak bu hakkın tanınması talep edilebilir.
Umut hakkı, mahkumların insan hakları bağlamında gelecekte özgürlüklerine kavuşma umudunu canlı tutmayı amaçlar. Aksi takdirde, bir insanın ömür boyu hapiste kalmasının insanlık dışı bir muamele olduğu kabul edilmektedir.
