Uluslararası seyahatin ve insan hareketliliğinin artışı, dünyanın bir yerindeki sağlık sorunlarının farklı bölgelere taşınma ihtimalini beraberinde getiriyor. Ülkemizde bugüne kadar ebolaya rastlanmamış olmakla birlikte, Sağlık Bakanlığı diğer bulaşıcı hastalıklarda olduğu gibi ebola için de gerekli tedbirleri hayata geçirmek üzere hazırlıklarını tamamladı. Yurtdışından ebola virüsü gelme riskine karşı hazırlanan rehberde, hastalık hakkında genel bilgiler, uygulanacak korunma ve kontrol prosedürleri, hastalık bölgelerine yönelik seyahat önlemleri ve hastalık görülürse yapılması gerekenler detaylı şekilde anlatılıyor.
‘’HAYVANLARIN ORGAN, KAN VE VÜCUT SIVILARINA TEMASLA BULAŞIYOR’’
‘’Ebola, virüsü taşıyan maymun, yarasa, antilop gibi hayvanların organ, kan ve vücut sıvılarına temasla bulaşıyor. İnsandan insana geçiş ise hasta kişilerin kan ve vücut sıvılarına temasla veya bunların bulaştığı eşyalarla gerçekleşiyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi ebola salgını olan ülkelere seyahat edenlerin, bu bölgelerde yaşayanların ve hasta kişilerle temas şüphesi olanların ebola açısından değerlendirilmesi gerekiyor. Bu öyküye eşlik eden 38 derecenin üzerinde ateş, ciddi baş ve kas ağrısı, aşırı halsizlik, bulantı, kusma ve açıklanamayan kanamalar; ebola şüphesini kuvvetlendiriyor. Olası vaka şüphesinde, rehberde yer alan kişisel koruyucu donanım kullanımı ve izolasyon önlemleri büyük önem taşıyor.’’
‘’KULUÇKA DÖNEMİ 2-21 GÜN ARASINDA DEĞİŞEBİLİR’’
Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün internet sitesinde yer alan Ebola virüs hastalığı bilgilendirme ve vaka yönetim rehberi’nde yazan bilgilere göre;
Ebola Virüs Hastalığı İnsanlara Nasıl Bulaşır?
‘’Ebola virüsünün doğal konakçısı tam olarak bilinmemekle birlikte mevcut bilimsel bulgular doğrultusunda meyve yarasalarının doğal konakçı olduğu düşünülmektedir.’’
‘’Hastalık insanlara Ebola virüs ile enfekte olmuş hayvanlarla temas yoluyla (genellikle kesme, pişirme, yeme sonrası) veya enfekte olmuş kişinin vücut sıvılarıyla temasla bulaşır. İnsandan insana bulaşma çoğunlukla, enfekte kişilerin kan veya diğer vücut sıvılarının veya sekresyonlarının (dışkı, idrar, tükürük, semen) sağlıklı kişilerin hasarlanmış cildi veya mukoz membranına bulaşması ile olur.’’
‘’Ayrıca enfeksiyonu taşıyan kişilerin vücut sıvıları ile kontamine materyaller (kirli giysiler, nevresimler, eldivenler, koruyucu ekipman ve kullanılmış enjektörler gibi tıbbi atıklar) veya ortamlar ile temas ile de bulaşma olabilir. Ayrıca EVH’nın cinsel yolla bulaşma yönünden de riski bulunmaktadır. Erkeklerden kadınlara cinsel yolla bulaşması daha güçlü bir olasılıktır.’’
Ebola Virüs Hastalığı Hangi Bölgelerde Görülür?
‘’EVH, ilk olarak 1976'da, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Ebola Nehri yakınında tespit edilmiştir. Hastalık; Afrika kıtasında Liberya, Gine, Sierra Leone, Demokratik Kongo Cumhuriyeti (Zaire), Gabon, Güney Sudan, Fildişi Sahilleri, Uganda, Kongo, Nijerya Cumhuriyeti gibi ülkelerde zaman zaman salgınlar yapmaktadır. ‘’
‘’Ülkemizde bugüne kadar Ebola Virüs Hastalığı vakası tespit edilmemiştir.’’
Kimler Risk Altındadır?
‘’Hastalık salgınlarının olduğu dönemlerde bu bölgelerde yaşayanlar, buralara seyahat edenler veya bu kişilerle teması olanlar hastalığın bulaşması açısından risk altındadır. ‘’
‘’Ebola virüsü hastalığı için kuluçka dönemi 2-21 gün arasında değişebilir, ancak vakaların büyük kısmında yaklaşık 7 gün içinde hastalık belirtileri görülmektedir. Hastalık akut yüksek ateş (≥ 38°C) ve özgün olmayan ilk bulgular ile başlar.’’
Sık görülen belirti ve bulgular;
- Ateş,
- Baş ağrısı,
- Kas ve eklem ağrısı,
- Halsizlik,
- İshal,
- Kusma,
- Mide ağrısı,
- İştahsızlık.
Eşlik edebilecek diğer belirti ve bulgular;
- Döküntü,
- Gözlerde kızarıklık,
- Hıçkırık,
- Öksürük,
- Boğaz ağrısı,
- Göğüs ağrısı,
- Nefes almada zorluk,
- Yutma güçlüğü,
- Ciltte ve mukozal kanamalar veya organ içine kanamalar
(Ekin Hazal DOĞRUYUSEVER)
