Dünya’nın eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki hareketi nedeniyle her yıl 21 Aralık’ta kış gündönümü yaşanır. Bu tarihte, Kuzey Yarımküre’de yılın en uzun gecesi ve en kısa gündüzü gerçekleşir. En uzun gece, kutuplara yakın bölgelerde daha belirgin olmakla birlikte, bu doğa olayı pek çok kültürde yeni başlangıçların ve ışığın yeniden doğuşunun sembolü olarak kabul edilir. Peki, En uzun gece ne zaman? En uzun gece neden olur? İşte detaylar...
EN UZUN GECE NE ZAMAN?
En uzun gece Kuzey Yarımküre'de genellikle 21 Aralık tarihinde gerçekleşir. Ancak bazı yıllarda takvimsel kaymalardan dolayı bu tarih 20 veya 22 Aralık'a denk gelebilir.
EN UZUN GECE NEDEN OLUR?
Dünya’nın 23,5 derece eğik olan ekseni nedeniyle, Güneş ışınları yılın farklı zamanlarında farklı bölgeler üzerine dik açıyla düşer. Kış gündönümünde, Kuzey Yarımküre en az güneş ışığı alır ve gece süresi maksimuma çıkar.
TÜRKİYE'DE EN UZUN GECE HANGİ İLDE YAŞANACAK?
Türkiye'de en uzun gece, enlem farkı nedeniyle Sinop gibi kuzeyde yer alan şehirlerde yaşanır. Sinop, Türkiye’nin en kuzey noktası olduğundan, 21 Aralık kış gündönümünde gece süresi burada en uzun olur. Sinop'un ardından Türkiye'de en uzun geceyi yaşayan iller; Artvin, Rize, Giresun, Ordu, Trabzon ve Samsun olarak sıralanıyor.
TÜRKİYE'DE EK KISA GECE HANGİ İLDE YAŞANACAK?
Türkiye'de en kısa gece, enlem farkı nedeniyle Hatay gibi güneyde yer alan şehirlerde yaşanır. Hatay, Türkiye’nin en güney noktası olduğundan, 21 Aralık kış gündönümünde gece süresi burada en kısa olur.
EN UZUN GECENİN ANLAMI NEDİR?
En uzun gece olan 21 Aralık kış gündönümü, birçok kültürde umut, ışık, yeni başlangıçlar ve yeniden doğuş gibi temalarla ilişkilendirilmiştir. Bu tarih, karanlık gecelerin ardından günlerin uzamaya başlamasını simgeleyerek umut ve yenilenme duygusu uyandırır. Eski tarım toplumlarında doğanın yeniden canlanacağı bir dönemin habercisi olarak kutlanmış, bereketli bir hasat için umut kaynağı olmuştur. İskandinav mitolojisinde "Yule" adıyla bilinen ritüeller ve Antik Roma’da düzenlenen "Saturnalia" festivali gibi geleneklerle de zenginleşmiştir. Günümüzde ise bu özel tarih, kişisel yenilenme, meditasyon, geçmişle vedalaşma ve doğal döngülerin kutlanması için bir fırsat olarak değerlendirilmektedir.
KIŞ DÖNÜMÜ NEDİR?
Kış gündönümü, Dünya’nın eksen eğikliği ve Güneş etrafındaki hareketi sonucu her yıl 21 Aralık’ta Kuzey Yarımküre’de yılın en uzun gecesi ve en kısa gündüzünün yaşandığı astronomik bir olaydır. Bu tarihte Güneş ışınları Oğlak Dönencesi’ne dik açıyla gelir, Kuzey Yarımküre’de gölgeler yılın en uzun halini alır ve Güneş en alçak konumunda görünür. Gece süresi Kuzey Yarımküre’de en uzun olurken Güney Yarımküre’de tam tersi yaşanır; gündüz süresi en uzun, gece süresi ise en kısa olur. Aynı zamanda bu tarih, Kuzey Yarımküre’de kış mevsiminin başlangıcı olarak kabul edilir ve doğanın yenilenme sürecinin habercisi olarak görülür.
21 ARALIK'TA NELER OLUYOR?
- 21 Aralık’ta Güneş ışınları, Güney Yarımküre'ye en dik, Kuzey Yarımküre'ye ise en eğik açıyla gelir.
- Güney Yarımküre’de yaz, Kuzey Yarımküre’de ise kış mevsimi başlar.
- Üzerinden Oğlak Dönencesi’nin geçtiği karaların iç kısımları, Dünya’nın en sıcak bölgeleridir.
- Güney Yarımküre’de en uzun gündüz, Kuzey Yarımküre’de ise en uzun gece yaşanır.
- 21 Aralık’tan sonra, Türkiye'nin de bulunduğu Kuzey Yarımküre’de gündüzler uzamaya, Güney Yarımküre’de ise kısalmaya başlar.
- Güneş ışınlarının atmosferde katettiği yolun en kısa olduğu yer, Oğlak Dönencesi’dir.
- Öğlen saat 12.00’de Oğlak Dönencesi’nde, yataya dik duran cisimlerin gölgesi oluşmaz.
- Aydınlanma çizgisi, Kutup dairelerinden geçer.
- Güney Kutup Kuşağı aydınlanma çemberi içinde yer alırken, Kuzey Kutup Kuşağı karanlık çemberi içinde kalır.
- Kuzey Kutup Dairesi’nde sadece bu gün 24 saat süreyle gece,
- Güney Kutup Dairesi’nde ise 24 saat süreyle gündüz yaşanır.
- Gündüz süresi, güneye doğru gidildikçe uzar.
- 21 Aralık’ta Hatay ilinde en uzun gündüz, Sinop ilinde ise en uzun gece yaşanır.