GENÇ NESLİN HASTALIĞI OLUYOR
Prof. Kuzu: Son yıllarda dikkat çeken kaygı verici gelişme ise; kalın bağırsak kanserinin (kolon ve rektum kanseri) genç yaşlarda görülme sıklığındaki artıştır. Gözlenen tüm kalın bağırsak kanser vakalarının yaklaşık %10 kadarı 50 yaş altında gelişmekte. Özellikle genç yaşlarda kalın bağırsağın makata yakın bölgesinde gelişen rektum kanseri vakalarındaki artış kolon kanserine oranla iki kat daha yüksek.
Daha da önemlisi yapılan istatistiksel analizler, genç yaşlarda kalın bağırsak kanserinin görülme sıklığındaki artışın önümüzdeki yıllarda da devam edeceğini ortaya koymakta.
2017 yılında yapılan bir araştırmada 1950 doğumlu bireylere göre, 1990 doğumlu genç nüfusta kolon kanseri görülme sıklığı 2 kat, rektum kanseri görülme sıklığı ise 4 kat daha fazla bulunmuştur. Bu veriler de gösteriyor ki, maalesef kalın bağırsak kanseri genç nesillerin hastalığı olacak.
“GENÇ YAŞTA KANSER OLMAZ” DÜŞÜNCESİ YANILTIYOR
“Genç yaşlarda ortaya çıkan belirti ve bulgular sıklıkla bir şey yoktur diye geçiştirilirken, yanlış tanı ve doktora geç müracaat etme nedeni ile de hastalık ancak ileri evrelerde yakalanabilmekte. Gençlerin “kulaktan dolma” tedavi yöntemlerini denemeleri, “nasıl olsa geçer” düşüncesiyle rahatsızlıklarını önemsememeleri, “genç yaşta kanser olmaz” düşüncesi ile umursamamaları, hastalıkların ilerlemesine ve tedavisi daha zor bir aşamaya ulaşmasına neden olmakta.”
Kanser riskini azaltmanın elimizde olduğunu vurgulayan Türk Kolon ve Rektum Cerrahi Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ayhan Kuzu, şunları sıraladı:
Bazı faktörler kolon kanseri riskinizi artırabilir Bunlardan bazılarını değiştirebilirsiniz bazılarını da değiştiremezsiniz
Yaşam tarzınızı DEĞİŞTİREBİLİRSİNİZ
- Aşırı kilodan kurtulmak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Devamlı kırmızı et tüketmemek, yüksek ısıda pişen gıdalardan uzak durmak
- Sigara içmemek ve
- Aşırı alkol tüketmemek
FAKAT BAZI RİSK FAKTÖRLERİNİ DEĞİŞTİREMEZSİNİZ
- İleri yaş
- Kendinizde kolon kanseri veya polip olması
- İltihabi bağırsak hastalığınızın olması
- Ailenizde kolon kanseri veya polip veya
- Kalıtımla geçen kolon kanseri hikayesi olması ve
- Tip II diabet (şeker) hastalığı olması
- Risk altındaki bireylerde kolon kanseri daha sık gelişebilmektedir
KİMLERDE TARAMA YAPMALIYIZ?
Bu nedenlerle ülkemizde hem kadın ve hem erkekte üçüncü sırada olan ve kanserden ölüm nedenlerinin ikinci sırasında yer alan kalın bağırsak kanseri için normalde 50 yaş olan tarama yaşı bazı bireyler için daha erken yaşlara çekilmesi gerekli.
- Ailesinde genç yaşta kalın bağırsak kanseri ve/veya kalın bağırsak polipi hikayesi olanlarda
- Ailesinde kalıtım yolu (irsi) ile geçiş gösteren kanseri olanlarda
- Uzun süredir iltihabi bağırsak hastalığı tanısı ile izlenenlerde
- Kalın bağırsak kanseri belirti ve bulguları olan, dışkıda kan gelmesi, dışkılama alışkanlığında değişiklik, giderek artan karın ağrısı ve huzursuzluk hissi, kansızlık, güçsüzlük gibi şikayetleri olanlarda
Kalın bağırsak kanseri tarama programının daha genç yaşlarda yapılması gerekli.
TARAMA TESTLERİ NELERDİR?
- Dışkıda (Gaitada) gizli kan testi
- Renkli kalın bağırsak filmi
- Sanal Kolonoskopi
- Kolonoskopi
KALIN BAĞIRSAK KANSERİ NASIL GELİŞİR?
Vücudumuzu kaplayan deri tabakası gibi bağırsağın iç yüzeyini örten bir tabaka vardır.
Bağırsak iç yüzeyini örten tabakanın bağırsak içine doğru büyümesi ile bir kabartı - şişlik meydana gelir. Buna polip denir. Her polip kanserleşmez fakat kolonoskopi ile tespit edilip çıkarılmadıkları zaman başlangıçta iyi huylu olan bazı polipler büyüyebilir ve bazılarından kalın bağırsak kanseri yani kolon kanseri gelişebilir. İyi huylu bir polipin kalın bağırsak kanserine dönüşmesi yıllar içinde olmaktadır
NE YAPMALIYIZ?
- AİLEDEKİ RİSKLERİN BİRLİKTE KONUŞULARAK ÖĞRENİLMESİ: Birinci ve ikinci derecedeki aile bireylerinde kalın bağırsak ve diğer kanserler sorgulanmalı.
- BİREYİN KENDİ RİSKİNİN FARKINDA OLMASI - TARAMA TESTLERİNDEN YARARLANILMASI: Kanserin önlenebilmesi, erken tanı ve tedavisi için dışkıda gizli kan testi ve kolonoskopi taramalarını düzenli yaptırması önemlidir. Özellikle ailesel riski olanlar gençlerin erken tarama programlarından veya genetik danışmanlıktan faydalanması gerekiyor.
- KENDİ KENDİNİN DOKTORU OLMA: Genç yaşta görülen kalın bağırsak kanserlerinde kimse şüphelenmediği için yanlış tanı ve tedavi sorunu vardır. Bu nedenle vücudunuzda iyi gitmeyen bir durum varsa mutlaka konunun uzmanlarından ikinci bir görüş alınmalı.
Prof. Kuzu: Kalın bağırsak kanseri ve birçok hastalıktan korunmak için sağlıklı yaşam şekli önemli. Düzenli egzersiz, fazla kilolardan arınmak, dengeli beslenme, tam tahıl, sebze, meyve, lifli gıda tüketilmesi, kırmız et tüketimin azaltılması, sigara ve tütün ürünleri kullanılmaması, aşırı alkol alınmaması gerekiyor.
Tüm bu bilgiler ürkütücü olmasına karşın hastalıkla ilgili iki noktanın çok iyi bilinmesi gerekli:
- Kalın bağırsak kanseri önlenebilir, tedavi edilebilir, atlatılabilir bir hastalık.
- Kalın bağırsak kanseri, erken evrede yakalandığında tam şifa ile tedavi edilmesi mümkün olan bir hastalık.
(Ekin Hazal DOĞRUYUSEVER)