“Kırk Yıl Evvel Kırk Yıl Sonra …”

İnkılâp Yayınevi son yıllarda Refik Halid Karay’ın eserlerini arka arkaya yayımlıyor. Üzülerek söylemek gerekiyor ki gençler onu tanımıyor, kaleminin gücünü bilmiyor. Aslında Refik Halid’i tanımak için bugün bile geç değil. Öyle nezih, öyle kıvrak bir kalemdir ki okurken kitap bitmesin, hikâyeleri devam etsin dersiniz. Daha ilk cümlesiyle sanki kitabın içinden çıkar ve sizi kucaklamaya başlar. Uzaklara daldırır, düşündürür. Hani bazı yemekler vardır, çok sık yemezsiniz ama bir koku, bir tat, onu çağrıştırır. Refik Halid’in kitaplarındaki her bir hikâye de tam bu kavımdadır. Türkiye seçim sath-ı mailine girdi. Hatta geri sayım başladı bile. Her seçim öncesi aklıma Refik Halid Karay'ın İnkılap Yayınları'ndan çıkan "Memleket Yazıları" serisinin ikinci kitabı "Kırk Yıl Evvel Kırk Yıl Sonra Anadolu'da" gelir. Bu kitapta Karay'ın, Anadolu'daki izlenimleri yer alıyor. O tarihte Yeni İstanbul gazetesinde yazan Karay, 1950 yılındaki genel seçimlere sayılı günler kala yola koyuluyor. Kitabın adının, "Kırk Yıl Evvel Kırk Yıl Sonra Anadolu'da" olmasının sebebi de bu yola koyuluşla ilgili. Çünkü Karay 1908’de gezdiği bölgeleri bu kez 1950’de yeniden geziyor ve hem seçimlerle ilgili izlenimlerini aktarıyor hem de aradan geçen kırk yılda Anadolu’daki durumu karşılaştırıyor. Öyle tepeden tepeden de değil. 29 Nisan 1950 tarihli yazısında şöyle diyor: "Ben, Bursa-Balıkesir arasında taksi ile seyahat ettim. Baktım ki bu, bakanvari, bakancasına bir uçup gidiş, etrafı görmeyiş, halk ile samimi temastan çekiniş olacak, yolculuğumun üst tarafını otobüs daha doğrusu 'kaptıkaçtı' ile yapmaya karar verdim. İşte o dakikadan itibarendir ki sefer bambaşka bir mahiyet aldı. Köylü, çoban, küçük memur ve küçük tüccar, halk namına kimler mevcutsa bunun içindedir. Hem de kadınlı erkekli, çoluklu çocuklu…" Kitap bittiğinde siz de bırakın bir şehirden bir şehre giderken gördüklerinizi aklınızda tutmayı, bir sokaktan başka sokağa giderken bile çevrenizdeki her şeyi zihninize kazımaya çalışacaksınız. Refik Halid ve kelimeleri işte böyle büyülü…