İnsanlığın en büyük buluşlarından biri kripto paralar olabilir mi? 2008 yılında adını ilk defa duyduğumuz kripto paralar, son yılların en önemli gündem maddelerinden biri haline gelmiş durumda. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte finansal piyasalar paranın mülkiyetini dijital ortama taşıdı. Artık bankalardan yaptığımız tüm işlemler elektronik ortamda güvenli bir şekilde gerçekleştirilmekte. Paranın elektronik ortamda dijital hale gelmesi, nakit para yerine dijital para kullanımının artması ve teknolojik gelişmelerin hızla ilerlemesi karşımıza kripto para birimlerini çıkardı. Kripto para nedir? Kripto para, kriptoloji bilimini kullanarak güvenli işlem yapılmasını sağlayan yani matematik temelli şifreleme yöntemi kullanılarak tasarlanan, sanal ve dijital para birimidir.
Peki bu para birimlerine neden kripto deniliyor? Kripto para kelimesi, kriptografi ile para kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. İlk kripto parayı yani Bitcoin’i kimin ortaya çıkardığı ise büyük bir sır. Kaynaklar, Bitcoin’in kurucusu olarak Satoshi Nakamoto’yu gösteriyorsa da bu ismin kim olduğu veya kimleri temsil ettiği hala gizemini korumakta. Kripto paralar herhangi bir merkeze veya hükümete bağlı çalışmamaktadır. Bu da onu merkeziyetçi yasal para birimlerine göre daha güvenilir hale getirmekte. Çünkü kripto paralar ‘madencilik’ ile üretilirler. Bir madencinin toprağı işleyip rezerve ulaşması gibi sıradan bir vatandaş da kripto para üretebilir ve üretilen bu para dijital cüzdanda saklanır. Madenci isterse cüzdanındaki parayı kripto para borsasında dönüştürebilir isterse başka bir kişiyle ile takas edebilir. Ancak madencilik yapmak kolay bir iş değildir. Güçlü bilgisayar donanımlarına ve özel yazılımlara ihtiyaç vardır. Bilgisayar, yazılımlar aracılığıyla karmaşık matematiksel işlemleri çözdükçe madenci bir miktar kripto para kazanır. Bir diğer yandan kripto paraya sahip olmanın tek yolu madencilik değildir. Kripto para satışı yapan platformlar üzerinden gerçek para birimleri karşılığında bir dijital para birimi satın alınabilir.
Kripto para borsasında yatırımcının güvenliğini kim sağlıyor? Kripto paranın kontrolü ve güvenliği kamu veritabanı olan Blockchain teknolojisi ile çalışır. Piyasaya giriş yapan her para biriminin geçerliliği Blockchain tarafından sağlanır. Blockchain “blok zinciri” anlamına gelir. Verinin merkezsizleşmesini sağlayarak yüksek güvenlikli şifrelenmiş işlem takibi yapan dağıtık bir veri tabanıdır. Kısacası blokzincir, tüm para alışverişlerinin kaydını tutan açık, şeffaf bir hesap defteridir denilebilir.
Gelelim devletlerin kripto paraya olan tutumuna. Kripto para, devletler tarafından tehdit olarak algılanabilir çünkü kara para aklama gibi illegal işler için serbest bir sanal piyasa yaratır. Kripto paralar sanal defterlerde tutulduğundan ve bu defterler bölünmüş şekilde milyonlarca kullanıcının bilgisayarında yer aldığı için bir otorite tarafından takip edilmesi oldukça zordur. Türkiye, kripto para kullanımında dünyada dördüncü, Avrupa’da ise ilk sırada yer almaktadır. En çok ilgiyi Bitcoin’in gördüğü ülkemizde kripto para yatırımcılarının sayısı 1 milyonu aşmış durumdadır. 1 Bitcoin güncel fiyatıyla 500 bin TL’ye tekabül etmektedir. Devletin kripto paralara vergi koyma hazırlığında olduğu biliniyorsa da uzmanlara göre henüz vergilendirmenin nasıl yapılacağına dair dünyada kabul görmüş bir uygulama olmadığı söyleniyor. Vergi konması durumunda da yatırımcıların kripto para piyasasına olan ilgisi zayıflayabilir.
Teknolojinin gelişmeye devam etmesi ve hayatımızın hızla dijitalleşmesi ile bu kavramlarla daha sık karşılaşacağız. Günün birinde hepimizin sanal bir defteri olabilir, market alışverişlerimizi kripto paralarla yapabilir, hafıza kartlarında paramızı saklayabiliriz. Lidyalıların paranın temellerini atmasından sonra belki de dünyanın ve geleceğin en büyük buluşlarından biri dijital paralarda saklıdır!