Haber: Kadir Gürhan
Pandemi yasaklarında eve kapanan insanların perakende alışveriş yerine online alışverişi tercih etmesi sahafları da olumsuz etkiledi. Ankara Kitapçılar Çarşısı’nda Sahaf olan Harun Köybaşı sahafların sıkıntılarını, popüler kültür kitaplarının çoğalmasını ve korsan kitap satışlarının kendilerine olan etkisini anlattı. İnsanların pandemi döneminde kitap okumak yerine şans oyunlarına yöneldiğini söyleyen Köybaşı, popüler kültürün etkisiyle eski dönem kitap okuyucularının azalmasının kitap satış oranlarını olumsuz yönde etkilediğine vurgu yaptı.
İnsanların kitap hariç her şeye yatırım yaptığını ve kitaba para harcamayı gereksiz gördüğünü dile getiren Köybaşı, “Tatil için bile önceden para ayıran, birikim yapan insanlar çocuğuna alacağı kitap için ‘bir kere okuyup kenara atacak niye bu kadar para vereyim’ diyerek bahane buluyor. Ebeveynlerin düşüncesi bu olunca çocukta da kitap alıp okuma alışkanlığı oluşmuyor” dedi.
Kitap satışlarını etkileyen en önemli sebebin korsan kitap olduğuna dikkat çeken Köybaşı,“Bir dakika da çözülebilecek bu soruna devletin neden çözüm üretmediğini sorguluyoruz. Kültür Bakanlığının bu konuyla ilgilenmesi gerekiyor. En başta kul hakkına giriyorlar, emeğe saygısızlık yapıyorlar” diye konuştu.
“FOTOKOPİ KÜLTÜRÜ KİTAP SATIŞLARINI DÜŞÜRDÜ”
Kitap satış oranları azaldı mı?
Evet azaldı. Sahaf her zaman kendini yenileyen geliştiren bir iş, her gün yeni kitaplar yayınlanıyor gündemi sürekli takip ediyoruz. Gün geçtikçe kitap satışları azalıyor. 1999-2000 yıllarında sahafta hafta sonu iğne atsan yere düşmeyecek bir kalabalık olurdu. Kitap mezatları, kitap müzayedeleri, akademisyenlerin de katıldığı sohbetler yapılıyordu. Şimdi internetin de etkisiyle kitap piyasasında bir düşüş yaşanıyor. Eski dönem kitap okuyucularının azalması da bunda önemli bir etken. Sahaflık kültürünü devam ettiren sahafların ölmesi, mesleği bırakması veya yaşlanıp mesleğini çocuğuna devretmesi kitapçılığın gerilemesine yol açıyor. Popüler kültür kitaplarının çoğalıp gerçek kültür kitaplarının azalması, korsan kitapların çoğalması ve üniversite öğrencilerinde fotokopi kültürünün yerleşmesi de sahaf kültürünü olumsuz etkiliyor. Toplum maalesef kitap okumuyor. İnsanların kitap alacak durumu olduğu halde kitap hariç her şeye yatırım yapıyor. Tatil için bile önceden para ayıran, birikim yapan insanlar çocuğuna alacağı kitaba ‘bir kere okuyup kenara atacak niye bu kadar para vereyim’ diyerek bahane buluyor. Ebeveynlerin düşüncesi bu olunca çocukta da kitap alıp okuma alışkanlığı oluşmuyor. Bu kültürsüzlük bu yozlaşma böyle gelmiş böyle gidiyor. Maalesef siyasilerin kullandığı dilde bu konuda etkili.
“TARİH VE EDEBİYAT KİTAPLARININ SATIŞ ORANI YÜKSEK”
Sahaf olarak en yoğun olduğunuz dönem nedir?
Hafta içi çok fazla satış yapamıyoruz. Cumartesi günleri diğer günlere göre daha yoğunuz. Kimse kitap almasa da arkadaşlarım haftada bir gelip birkaç kitap alıyor.
Son dönemde en çok satılan kitap hangisidir?
Tarih ve edebiyat ile ilgili kitaplar çok satılıyor. Tarih bölümünde İbn-i Fadlan ‘ın Seyahatnamesi her zaman revaçta olan bir kitap. Felsefede Immanuel Kant’ın Arı Usun Eleştirisi, edebiyatta genelde üniversite bölüm kitapları daha çok satılıyor. Mustafa Nihat Özön’ün Türkçede Roman, Talat Tekin’in Orhon Türkçesi Grameri en çok satanlar arasında. Türk Edebiyatı romanları arasında Hüseyin Nihal Atsız, Sabahattin Ali, Oğuz Atay’ın romanları da çok satılıyor.
“İNSANLARDAKİ MADDİYAT KORKUSU KİTAP ALIMLARINI DÜŞÜRDÜ”
Pandemi kitap okuma kültürünü nasıl etkiledi?
Kesinlikle olumsuz etkiledi. İnsanlardaki maddiyat korkusu kitap alımlarını düşürdü. Perakende satışlar hemen hemen bitmiş durumda. İnternetten satış yapıldığında da kendi yağınızda ancak kavruluyorsunuz. Kirayı, vergiyi, stopajı ödemek zaten çok zor. Gerilemeye başlayan bir sektörde olduğumu düşünüyorum. Kitap okuyan var ama ya popüler kültür okuyor ya da sadece kendisine lazım olan kitapları okuyor. Mecburi durumlar dışında kitap okuyan çok yok onun yerine şans oyunları, kızma birader ve okey gibi oyunlarla insanlar vakitlerini geçiriyor. Pandemi de bizim işlerimiz dururken oyun satanların işleri arttı.
“E-TİCARET ORTAMINDA YAPILAN GEREKSİZ İNDİRİM KİTABI DEĞERSİZLEŞTİRİR”
Sahafta satılan kitaplar ile internette satılan kitaplar arasında ki fiyat farkının sebebi nedir?
İnternette çok büyük ve ezici bir rekabet ortamı var. Tam bir kapitalizm kültürü sürüyor orada. Biz bir kitaptan on tane alıyorsak e-ticaret siteleri on bin tane alıyor. Yayınevinden bizim alacağımız ıskonto ile e-ticaret sitelerinin alacağı ıskonto aynı olmuyor. Bu yüzden yüzde altmış indirimle kitap satışı yapıyor. İnternette haftanın yayınevi ve yazarı gibi kategoriler oluştu. Bunun da satış oranlarına çok büyük bir etkisi var. Zaten satış oranı çok fazla olan yazarların kitaplarını büyük indirimlerle sattıklarında sahaflar pahalı satıyor gibi gözüküyor, bu ürünü değersizleştirir. İnternet satışlarının sahafa da dezavantajı var. Bazı kitaplar korsan kitap, hasarlı ya da bandrolsüz şekilde geç gelebiliyor. Ben internetten de satış yapan biri olarak söylüyorum; kitabı görüp almak her zaman daha iyi.
“DEVLET KORSAN KİTAP SATIŞININ ÖNÜNE NEDEN GEÇMİYOR?”
Kitapçılar çarşısında Sahafların bir sorunu var mı?
En büyük sorun korsan kültürü. Devletin bu durumun önüne geçmesi lazım. Bir dakika da çözülebilecek bir soruna devletin neden çözüm üretmediğini sorguluyoruz. Kültür Bakanlığının bu konuyla ilgilenmesi gerekiyor. En başta kul hakkına giriyorlar, emeğe saygısızlık yapıyorlar.
EKONOMİ KİTAP ALAMAYACAK KADAR KÖTÜ DEĞİL
Okurlara vermek istediğiniz bir mesaj var mı?
İnsanların kitap okuması gerekiyor. Bir kere okunup kenara atılacak düşüncesinden çıkılması şart. ‘Karnını doyuramayan adam nasıl okusun’ cümlesine katılmıyorum. Bu cümle çok klasik bir savunma mekanizmasıdır. Toplumun refah seviyesi iyi demiyorum ama kitap alamayacak kadar kötü de değil. Her şeye para var ama kitaba yok.