Plasebo etkisi, tıbbi olarak etkisiz bir madde veya yöntem uygulandığında, kişinin iyileşme belirtileri göstermesi olarak tanımlanır. Bu etki, beynin beklenti ve inanç mekanizmalarıyla çalışır ve birçok klinik araştırmada gözlemlenmiştir.
PLASEBO ETKİSİ NEDİR?
Plasebo etkisi, farmakolojik olarak aktif olmayan bir madde veya tedavi yöntemi uygulandığında, kişinin kendini daha iyi hissetmesi veya semptomlarının azalmasıyla ortaya çıkar. Beyin, bu süreçte dopamin ve endorfin gibi nörotransmitterler salgılayarak ağrı algısını değiştirebilir.
Bu etki, özellikle ağrı yönetimi, depresyon, anksiyete ve uyku bozukluklarında gözlemlenir. Plasebo, klinik araştırmalarda ilaçların etkinliğini test etmek için de kullanılır. Günlük hayatta ise vitaminler, bitkisel çaylar veya motivasyonel ritüeller plasebo etkisi yaratabilir.
PLASEBO ETKİSİNİ KİM BULDU?
Plasebo kelimesi Latince "memnun edeceğim" anlamına gelir. Tıbbi anlamda ilk kullanımları 18. yüzyıla kadar uzansa da, plasebo etkisinin bilimsel anlamda fark edilmesi ve araştırılması 20. yüzyılın ortalarında sistematik hâle gelmiştir. Özellikle II. Dünya Savaşı sırasında, morfinin yetersiz kaldığı durumlarda hastalara tuzlu su enjekte eden doktor Henry Beecher, hastaların bu "sahte" tedavi sonrası ağrılarının azaldığını gözlemleyince plasebo etkisi üzerine yoğunlaşmıştır. Beecher’ın bu gözlemleri, 1955 yılında yayınladığı "The Powerful Placebo" adlı makaleyle bilim dünyasında büyük yankı uyandırmıştır.
Plasebo etkisi, sadece sahte ilaçlarla sınırlı değildir. Sahte ameliyatlar, sahte terapiler ve hatta "ilaç alıyorum" inancı dahi vücutta kimyasal tepkimelere neden olabilir. Örneğin, kişi plasebo bir ağrı kesici aldığında beynin endorfin (doğal ağrı kesici) salgıladığı gözlemlenmiştir. Bu durum, psikolojik beklentilerin ve beynin gücünün fizyolojik etkilerini açıkça ortaya koyar.
