Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ve üye federasyonları, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü etkinlikleri kapsamında, Anıtkabir’de çelenk bırakma töreninin ardından engellilerin sorunlarına dikkat çekmek için basın açıklaması yaptı. Etkinliğe, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Başkanı Yusuf Çelebi ile birlikte Görme Engelliler Federasyonu, Spastik Engelliler Federasyonu, Türkiye Ortopedik Engelliler Federasyonu, Türkiye Sağırlar Milli Federasyonu Başkanı Bülent Tekin, Zihinsel Özürlüler Federasyonu Başkanı Aynur Dankaz ve diğer federasyonların temsilcileri katıldı. Engelli bireyler ve ailelerinin katılımıyla yapılan açıklamada, engellilerin yaşam kalitesini artırmaya yönelik talepler kamuoyuna duyuruldu.
“”Sağlık Raporlarında Mağduriyetler Artıyor””
Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Başkanı Yusuf Çelebi, basın açıklamasında önemli noktalara değindi. Çelebi, engelli bireylerin sağlık raporları ile ilgili yaşadığı mağduriyetlere dikkat çekerek, Baltazard hesaplama formülünün uygulanmasının olumsuz etkilerini vurguladı. Çelebi, "Ağır engelli olan ve kişisel bakımını yapamayacak durumdaki bireyler, yalnızca ellerini hareket ettirebildikleri için kısmi bağımlı raporuyla değerlendiriliyor. Bu durum, engelli bireylerin yaşadığı zorlukları daha da artırıyor" dedi.
“”Engelli Temsilcilerinin Karar Alma Süreçlerinde Yer Alması Gerekiyor””
Çelebi, Sağlık Bakanı'na yönelik yaptığı açıklamada, engelli bireylerin sorunlarının çözülmesi için alınacak kararların ve çıkarılacak düzenlemelerin, engelli temsilcilerinin katılımıyla oluşturulması gerektiğini savundu. Çelebi, engellilerin sadece sağlık değil, eğitim, istihdam ve sosyal hizmetler gibi alanlarda da haklarını savunmak ve temsil edilmek için daha fazla söz hakkına sahip olması gerektiğini ifade etti.
Engellilerin Temel Talepleri
Basın açıklamasının devamında, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu Genel Sekreteri Ayhan Metin, engelli bireyler için temel taleplerini sıraladı. 2005 yılında çıkarılan Engelliler Yasası'nın önemli bir adım olduğunu belirten Metin, ancak bu kazanımların daha da ileriye taşınması gerektiğini vurguladı. Talepler arasında engellilerin toplumsal hayata eşit katılımını sağlamak, haklarını savunmak ve yaşamlarını kolaylaştırmak için gerekli yasal düzenlemelerin yapılması yer aldı. Ayrıca, engellilerin sağlık, eğitim, istihdam ve yaşam standartları ile ilgili çözüm odaklı politikaların geliştirilmesi gerektiği ifade edildi.
Türkiye Sakatlar Konfederasyonu, engellilerin araç-gereçlere erişimini kolaylaştıracak düzenlemeler, engelli istihdamını teşvik edecek politikalar ve engelli bireylerin erişebilirlik hakkı için yapılması gereken düzenlemelere dair talepleri sıraladı. Engelli bireylerin kamuda ve özel sektörde eşit haklarla istihdam edilmesi için daha fazla adım atılması gerektiğini belirtti. Ayrıca, dijital erişilebilirlik standartlarının zorunlu hale getirilmesi gerektiği vurgulandı.
Toplumsal Katılım ve Farkındalık
Açıklamada, engelli bireylerin toplumda daha görünür hale gelmesi gerektiği ve toplumsal farkındalık oluşturulmasının önemine değinildi. Engelli bireyler için yapılan her düzenlemenin, toplumda daha geniş bir anlayışla karşılanması gerektiği ifade edildi. Çelebi ve Metin, engelli bireylerin haklarının savunulması ve yaşam kalitelerinin artırılması için tüm paydaşlarla iş birliği içinde çalışmayı sürdüreceklerini belirttiler.
Çözüm İçin Ortak Çalışma Çağrısı
Türkiye Sakatlar Konfederasyonu, engelli bireylerin karşılaştığı zorlukların çözülmesi için devlet ve toplumun her kesiminin ortak sorumluluğu olduğunu vurguladı. Engelli bireylerin hayatlarını kolaylaştıracak, onların toplumsal hayata eşit katılımını sağlayacak adımların bir an önce atılmasını talep etti. Konfederasyon, bu taleplerin hayata geçirilmesi için kararlı bir şekilde çalışmalarını sürdüreceklerini belirtti.
Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ve üye federasyonlarının Engelli Hakları ve Hizmetleri İçin Temel Talepleri
1. Engelliler ile ilgili alınacak bütün kararlarda engelliler adına mutlaka yetkin engelli sivil toplum kuruluşları yer almalıdır.
2. Engelli bireylerin ihtiyaçlarına etkin bir şekilde cevap verebilmek için, Cumhurbaşkanlığına doğrudan bağlı Engelliler İdaresi Başkanlığı veya özel bir Engelliler Bakanlığı kurulmasını talep ediyoruz.
3. Cumhurbaşkanlığı Yönetim Sistemi içerisinde yer alan politika kurullarının her birisinde kendi alanlarında uzman olan bizatihi engelli bireylerin yer alması sağlanmalıdır.
4. 5510 sayılı Kanununun 63’üncü maddesinde düzenleme yapılarak engellilere yönelik protez, ortez ve yardımcı araç gereçlerin tür ve finansmanının usul ve esaslarını belirlemesinde kapsayıcı bir komisyon oluşturulmalı, bu komisyonda engellileri temsilen Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ile Sağlık Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yer almalıdır.
5. Sosyal Devlet ilkesinden hareketle protez, ortez, tekerlekli sandalye, işitme cihazı gibi yardımcı araç- gereçlerin en kalitelilerinin engelli bireylere ücretsiz bir şekilde temin edilmesi sağlanmalıdır.
6. Engelli bireylerin toplumsal hayata ve kent içi yaşama tam, etkin ve eşit katılımını sağlayabilmenin ön koşulu olan yapılı çevrenin, toplu taşıma araçlarının ve bilgiye erişimin erişilebilirlik düzenlemelerinin bir an önce tamamlanması için planlama yapılmalı ve daha katı tedbirler alınmalıdır.
7. Engelli bireylerin her konu için tekraren engelliliğini ispata çalışacağı rapor istenmemeli, bir rapor her alanda sürekli olarak geçerli olacak şekilde mevzuat düzenlemesi yapılmalıdır.
8. Engellikle ilgili erken uyarı sistemi kurularak beşikten mezara kadar herkes için takip sistemi getirilmelidir.
9. Engelli bireylerin, nitelikli ve üretken işlerde yer alması için istihdam politikaları yeniden düzenlenmelidir.
10. Kamu kurumlarında ihaleye giren şirketler %3 engelli çalıştırma zorunluluğunu tamamladığına dair İŞKUR’dan belge getirmek zorunda olmalıdırlar.
11. Yardımcı hizmetler sınıfında görev yapan engelli memurların bir kereye mahsus genel idari hizmetler kadrosuna geçirilmesi sağlanmalıdır.
12. Her kurumda işaret dili tercümanının istihdam edilmesi sağlanmalıdır.
13. ÖTV ve MTV indirimli otomobil alımlarında sınırlar kaldırılmalı, engelli bireylerin hareketliliğini artıracak kalıcı bir sistem getirilmelidir.
14. Sağır ve işitme engellilerin engel oranı %40-80 arasında olmasına rağmen, ÖTV muafiyetinden
yararlanamamaktadır. Bu nedenle, sağır ve işitme engelliler ÖTV muafiyeti kapsamına alınmalıdır.
15. 5510 sayılı Kanununda düzenleme yapılarak engelli çalışanlara yıllık 120 gün fiili hizmet süresi zammı uygulanmalıdır. 15 yıl çalışarak emekli olan engellilerin ikramiye ve maaş hesaplamaları 30 yıl üzerinden yapılmalıdır.
16. Afet acil eylem planlarında engelli bireylere yönelik özel çalışmalar yapılmalı, özel önlemler alınmalı, özelleştirilmiş arama kurtarma ekipleri oluşturulmalıdır.
17. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi engelli bireylerin ticari araç kullanabilmesinin önü açılmalıdır.
18. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi taksilere tekerlekli sandalye ile binilip seyahat edilebilecek şekilde tasarım ve mevzuat düzenlemesi yapılarak bu mağduriyet giderilmeli.
19. Kamuda ve özel sektörde engelli istihdamını artıracak politikaların geliştirilmesi için geniş katılımlı bir istihdam şurası düzenlenmelidir.
20. Ağır engelli çocukların babalarına erken emeklilik hakkı tanınmalıdır.
21. Ağır engelli bireylere bakan kişilere sigorta yapılmasını öngören yeni bir mevzuat düzenlemesi yapılmalı, "evde bakım ücreti" sosyal yardım kapsamından çıkarılmalıdır.
22. Engellilik konusunda farkındalık artırıcı projeler hayata geçirilmeli ve toplumun her kesiminde engelli hakları bilinci oluşturulmalıdır.
23. Dijital erişilebilirlik standartları zorunlu hale getirilmeli, e-devlet, bankacılık ve eğitim portalları gibi dijital hizmetlere erişimde engelli bireylerin karşılaştığı sorunlar giderilmelidir.
24. 2020 yılı ortasından itibaren iyice çoğalan ve ciddi manada mağduriyet oluşturan engelli bireylerin sürücü belgesi mevzuatı biz engelliler ile birlikte ivedilikle değiştirilerek medeni hale getirilmelidir.
25. Engelli otopark yerlerine haksız park etmiş araçlara kesilecek ceza miktarı en az on kat arttırılmalıdır.
26. Engelliler sosyal konutları “0” faiz ve 120 ay taksit ile öncelikli olarak alabilmelidir.
27. Sporla rehabilitasyon, fizik tedavinin bir parçası olarak kabul edilmeli ve SGK tarafından ödeme yapılmalıdır.
28. Engelli öğrencilere yönelik burslar, teknoloji desteği (dizüstü bilgisayar, akıllı cihazlar gibi) ve okul
içi erişilebilirlik düzenlemeleri artırılmalıdır.
29. Her kurumda işaret dili tercümanının istihdam edilmesini sağlayacak mevzuat düzenlemeleri yapılmalıdır.
30. Tip 1 diyabet hastalarına sürekli glikoz ölçüm cihazları ve insülin pompaları ücretsiz sağlanmalı veya geri ödeme kapsamı genişletilmeli, fark ücreti alınmamalıdır. Hastalar ve ailelerine eğitim, psiko- sosyal destek ve rehberlik hizmetleri sunulmalı; diyabetli çocukların okulda gerekli ekipmanlara erişimi ve personel eğitimi sağlanmalıdır.
31. Düşük gelirli hastalar için gıda yardımı ve diyabete uygun beslenme programları oluşturulmalıdır.
32. Zihinsel engelli bireylerin eğitim sürelerinin artırılması, kaynaştırma ve bütünleştirme eğitiminin etkin hale getirilmesi, nitelikli eğitim için uzman eğitimcilerin görevlendirilmesi sağlanmalıdır. Eğitimcilerin yalnızca sertifika ile değil, akademik ve mesleki yeterlilikle bu görevlere atanması sağlanmalıdır.
33. Halk Eğitim Kurslarında yapılan yeni düzenlemeyle kaldırılan modüllerin yeniden eski sayısına çıkarılması ve hafif zihinsel engelli bireylerin de bu kurslara dahil edilmesini istiyoruz.
34. Zihinsel engelli bireylerin sosyal uyumlarını desteklemek amacıyla beden eğitimi ve spor programları artırılmalı, TEOG ve EKPSS gibi merkezi sınavlarda yaşanan eşitsizliklerin giderilmesine yönelik düzenlemeler ivedilikle yapılmalıdır.
35. Evde bakım ücretleri ve 2022 maaş kriterleri, gelir şartı kaldırılarak tüm zihinsel engelli bireyleri kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmelidir.
36. Zihinsel engelli bireylerin ve ailelerinin "Benden sonra ne olacak?" kaygısını gidermek için her bölgede bakımevleri ve soluk alma evleri kurulmalı, özel sektör bu konuda teşvik edilmeli ve sıkı bir denetim mekanizması oluşturulmalıdır. Bu kurumlarda çalışanların eğitime tabi tutulması sağlanmalı, şiddet ve diğer olumsuzlukların yaşanması durumunda caydırıcı cezalar uygulanmalıdır.
37. Zihinsel engelli bireylerin istihdam edilebilirliğini artırmak amacıyla iş olanakları genişletilmeli, meslek edindirme projelerinin sayısı artırılarak sürdürülebilir istihdam politikaları geliştirilmelidir.
38. Zihinsel engelli bireylerin maruz kalabileceği taciz ve tecavüz vakalarının önlenmesi için etkili ve kapsamlı tedbirler alınmalı, suçlulara caydırıcı ve ağır cezalar verilerek adalet sağlanmalıdır.
Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ve üye federasyonları engelli bireylerin haklarının korunması ve yaşam kalitelerinin iyileştirilmesi için bu tür taleplerin hayata geçirilmesi adına kararlı bir şekilde çalışacaklarını belirtti. Engellilerin, toplumda eşit haklara sahip bireyler olarak yaşamalarını sağlamak için gerekli yasal düzenlemelerin bir an önce yapılması gerektiği vurgulandı.
